İran'ın dünya güçleriyle 2015 nükleer anlaşmasını eski haline getirmek için Viyana'da müzakereler devam ediyor, ancak İran ve Batı'nın ileriye giden yolda farklı görüşlere sahip olması nedeniyle nihai bir anlaşma hala zor görünüyor.
Bir haftalık aradan sonra İran, Çin, Rusya, Birleşik Krallık, Fransa ve Almanya temsilcileri Perşembe günü yedinci tur müzakerelerine devam etmek için Avusturya'nın başkentinde yeniden toplandı.
2018'de anlaşmadan tek taraflı olarak vazgeçerek İran'a yaptırım uygulayan ABD'nin üst düzey temsilcisi Robert Malley'in bu hafta sonu Viyana'da bir heyete başkanlık etmesi bekleniyor.
İran, resmi olarak Kapsamlı Ortak Eylem Planı (JCPOA) olarak bilinen anlaşmadan çekilmesinden bu yana ABD ile doğrudan görüşmeyi reddediyor, oysa Başkan Joe Biden anlaşmanın geri getirilmesini istediğini söylüyor.
İran'ın geçen hafta önerdiği iki metinde – biri yaptırımların kaldırılması ve diğeri İran'ın 2019'dan bu yana önemli ölçüde gelişen nükleer programını küçültmek için atması gereken adımlar konusunda – farklılıklar sürdüğü için müzakerelerde henüz bir ilerleme görünmüyor.
Anlaşmayı imzalayan Avrupalılar ve ABD, 20 Haziran'da altıncı tur müzakerelerin sonuçlandırılmasıyla üzerinde anlaşmaya varılan bir metne dayanan İran taleplerinin maksimalist olduğunu ve ülkenin anlaşmaya geri dönmek konusunda ciddi olmadığını gösterdiğini söyledi.
Önceki metin, ılımlı Cumhurbaşkanı Hassan Rouhani'nin yönetimi altında müzakere edilmişti, ancak muhafazakar Cumhurbaşkanı Ebrahim Raisi'nin hükümeti – Avrupa Birliği elçisinin geçen hafta belirttiği gibi – “yeni siyasi hassasiyetlerini” de dikkate almak istiyor.
İran'ın komşu ülkelerdeki büyükelçileriyle Cumartesi günü yaptığı görüşmede Raisi, yaptırımlarla mücadele için komşularla bağları güçlendirmenin İran için "stratejik bir hareket" olduğunu, ancak ülkenin Viyana müzakerelerinde de "ciddi" olduğunu söyledi.
Karşı tarafın yaptırımları kaldırma iradesi varsa, iyi bir anlaşma yapılır ve biz de kesinlikle bu iyi anlaşmanın peşindeyiz” dedi.
'Ciddi irade'
2018'den bu yana uygulanan tüm ABD yaptırımlarının tamamen kaldırılmasını isteyen İran, geçtiğimiz günlerde önerilen metinlerinin geçen haftadan bu yana değişmediğinin sinyallerini verdi.
Ülke daha önce, yaptırımların kaldırılmasını doğrulamak için bir döneme ilişkin beklentilerini detaylandıran ve ABD'nin bir daha anlaşmadan dönmeyeceğini garanti eden üçüncü bir belge de hazırladığını söyledi. İlk iki metin üzerinde anlaşma sağlandığında bu belgeyi sunacağını söyledi.
İran'ın baş müzakerecisi Ali Bagheri Kani Perşembe günkü Ortak Komisyon toplantısından sonra gazetecilere verdiği demeçte, "Diğer tarafın [Avrupalı temsilcilerin] etkili ve sonuç odaklı müzakerelere girmek için daha ciddi bir irade bulduğunu hissettim" dedi.
Bagheri ve İran dışişleri bakanlığı, Salı günü Biden yönetiminin iki İranlı güvenlik örgütüne ve onlarla bağlantılı birkaç yetkiliye yeni yaptırımlar ilan etmesiyle görüşmeler devam ederken ABD'yi mevcut yaptırımlarını yığmakla da kınadı.
