Başkent Kabil yakınlarındaki Nasaji kampında yaşayan Nangarhar ilinden 32 yaşındaki ev hanımı Zaigul için, hayat Taliban'ın geçen yıl 15 Ağustos'ta iktidarı ele geçirmesinden önce zaten zordu.
Kocası Nasir şantiyelerde yedi çocuğu için masaya yemek getirmek için çalışırken hizmetçi olarak çalıştı, ama artık değil. Taliban'ın iktidara geri dönmesinden bu yana, ülke, bankaların nakitsiz kalması ve devlet çalışanlarının aylarca ödenmeyen maaşlardan muzdarip olmasıyla benzeri görülmemiş bir ekonomik krize girdi.
ABD tarafından milyarlarca dolarlık Afgan varlığının dondurulması ve uluslararası finans kuruluşlarının fonları askıya alması, onlarca yıllık savaş ve işgalle gölgelenen kırılgan ekonomik sistemin neredeyse çökmesine neden oldu.
Diğer milyonlarca Afgan gibi Zaigul'un da işi yok, çünkü Batı destekli Devlet Başkanı Eşref Ghani'nin hükümetinin çökmesi ve ABD güçlerinin Ağustos ayında kaotik bir şekilde geri çekilmesinin ardından çoğu ekonomik faaliyet sekteye uğradı.
Zaigul, tek odalı evinin zemininde otururken, çocukları etrafına toplanmışken, “En acil sorun finansal zorluklar” dedi.
El Cezire'ye “Özgürlük olmadan yaşayabilirsin, ancak yiyecek bir şeyin yoksa yaşayamazsın” dedi.
Birleşmiş Milletler Salı günü yaptığı açıklamada, Afganistan nüfusunun yarısından fazlasının yaklaşık 22 milyon insanın şiddetli açlıkla karşı karşıya olduğunu söyledi. İnsani bir “felaketten” kaçınmak için ülkeye yaklaşık 5 milyar dolar yardım istedi.
Serbest düşüşte ekonomi
Afganistan'daki birçok aile gibi, Zaigul ve Nasir'in hane geliri son aylarda kısıldı.
Taliban'ın devralmasından sonra çoğu inşaat projesinin durma noktasına gelmesi ve birçok ailenin evde yardıma parası yetmemesi nedeniyle çift işsiz kaldı.
"Artık ikimiz de iş bulamıyoruz. En temel şeylerden yoksunuz - yiyecek, kalın giysiler ve evi sıcak tutacak bir ısıtıcı," dedi Zaigul, omuzlarına ince siyah bir şal sararken.
Genç kızlarından ikisi yanına çömelmiş, en küçüğü Sana adlı küçük bir çocuk ise arkada eski paçavralarla oynuyordu. Soğuğa rağmen ayakları çıplaktı ve kıyafetleri seyrek olarak küçük uzuvlarını örtüyordu.
Zaigul'un tek odalı evi, soğuk bir taş zemine yayılmış birkaç yıpranmış şilte dışında boştu. Aile, gündüzleri şilteleri gece için yatağa dönüştürmeden önce oturmak için kullandı.
Köşede, geceleri ekmek yaptığı paslı sobanın yanında bir boşaltma torbası vardı.
Zaigul, devralmadan önceki hayatı anlattı ve ailesinin fakir olmasına rağmen, yetersiz bir gelir ve kış mevsiminde kendilerine yardım eden uluslararası STK'lardan bağışlarla geçindiğini söyledi.
El Cezire'ye “Ama şimdi, [yardım] bile durdu” dedi.
“Çocuklarım satmaya çalıştığımız çöpleri ya da bizi ısıtmak için yakmak için kağıt toplamak için dışarı çıkıyor. Bazen, dilenmek için sokağa çıkmayı düşünüyorum, ”dedi Al Jazeera'ya, başını avuçlarına indirirken ve gözlerinin köşelerinde yaşlar oluştu.
Batı yaptırımları, yardıma bağımlı ülkeye ağır bir darbe vurdu ve uluslararası STK'ları ülkedeki operasyonlarını durdurmaya zorladı.
BM ve diğer yardım kuruluşları, kamu hastanelerinin temel tıbbi malzemeleri karşılayamaması veya personel maaşlarını ödeyememesi nedeniyle, ülkeye çok ihtiyaç duyulan yardımı sağlamak için yaptırımları yönlendirmeye çalıştı.
